Ελληνικά έθιμα Χριστουγέννων

Ο εορτασμός των Χριστουγέννων, μέχρι και σήμερα προκαλεί και αναστατώνει αισθήματα αγάπης, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς που είναι άλλωστε και το μήνυμα που μας φέρνει η γέννηση του Θεανθρώπου. Ο Ιησούς Χριστός, κήρυξε: «Αγαπάτε Αλλήλους», ένα μήνυμα τόσο δυνατό και συγχρόνως αναγκαίο, για τις δύσκολες εποχές που περνάει το ανθρώπινο γένος. Ας δούμε λοιπόν κάποιες παραδόσεις που πλαισιώνουν τις γιορτές μας, τα Χριστούγεννα! Από πού μας ήρθαν και πως καθιερώθηκαν;

Τα Κάλαντα

Να τα πούμε; Να τα πείτε, να τα πείτε!

Η χαρακτηριστική ερώτηση των παιδιών που χτυπάνε αυτές τις ημέρες τα κουδούνια και τις πόρτες μας, για να πούνε τα κάλαντα. Οι παρέες των παιδιών ξεχύνονται στους δρόμους με τριγωνάκια και καμιά φορά και με όργανα όπως κιθάρες ή ακορντεόν, για να μαζέψουν χρήματα, που με ιδιαίτερη ευχαρίστηση προσφέρει οι κόσμος. Τα κάλαντα είναι από τις λίγες παραδόσεις που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα στον ίδιο βαθμό από τα παιδιά. Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα· με τη σειρά της η λέξη calenda προέρχεται από το ελληνικό ρήμα «καλώ».

Το έθιμο με τα κάλαντα υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα πριν από τη Ρώμη. Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί, γύριζαν στα σπίτια, τραγουδούσαν και τους έδιναν δώρα.

Το ποδαρικό

Πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί ακόμη και σήμερα για το ποιος θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι τους. Έτσι από την παραμονή λένε σε κάποιο δικό τους άνθρωπο ή γουρλή, να έρθει την πρωτοχρονιά να τους κάνει το ποδαρικό. Μόλις μπει στο σπίτι του βάζουν να πατήσει ένα σίδερο για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί μέσα στο σπίτι στη διάρκεια του χρόνου. Η νοικοκυρά φιλεύει τον άνθρωπο που κάνει ποδαρικό για το καλό του χρόνου.

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

Το δέντρο καθιερώθηκε ως σύμβολο μετά τον 8ο αι. από τον Άγιο Βονιφάτιο. Με το πέρασμα των αιώνων, για να συμβολίσει την ευτυχία, που κρύβει για τον άνθρωπο η Γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει με διάφορα είδη καθημερινής χρήσης, συμβολίζοντας με αυτό τον τρόπο την προσφορά των δώρων στο Θείο Βρέφος για να εξελιχθεί, τελικά, στο χαρακτηριστικό διακοσμητικό των Χριστουγέννων και ο χώρος γύρω από αυτό να γίνει ο χώρος, όπου συγκεντρώνονται όλοι, οι συγγενείς και φίλοι, για να γιορτάσουν και να ανταλλάξουν δώρα.

Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν για πρώτη φορά στην Αθήνα οι Βαυαροί και αντικατέστησε, σε πολλές περιοχές, το γνωστό χριστουγεννιατικο ελληνικό σύμβολο, το «καραβάκι».

Στην Γερμανία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο τέλος του 16ου και στις αρχές του 17ου αι. και ως τις αρχές του 19ου αι. τοποθετούνταν μόνο στις εκκλησίες. Ως αειθαλές δέντρο, το έλατο, συμβολίζει τη ζωή που δεν «πεθαίνει» το χειμώνα.

Ανθή Τσακίρη